BİLEŞİK ZAMANLI FİİLLER
Basit zamanlı fiil, fiilin
tek bir zaman veya kip bildirecek şekilde çekimlenmesiydi. Bileşik zamanlı fiil
ise, fiilin birden çok kip ve zaman bildirecek biçimde çekimlenmesiyle oluşur.
Basit çekimli fiillere ekfiilin getirilmesiyle yapılır. Üç grupta incelenir.
a. Hikaye Bileşik
Zamanı
Fiilin basit çekiminden sonra
ekfiilin “idi” şekli getirilerek yapılır.
gel - miş- idi - m -> gelmiştim
Fiil Birinci
İkinci Şahıs
zaman zaman eki
örneğinde, fiilin çekimini
adlandırırken “gelmek fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının hikayesi” deriz.
Biliyorduk (Bilmek fiilinin şimdiki
zamanının hikayesi)
Çözmeliydik (Çözmek fiilinin gereklilik
kipinin hikayesi)
Bazen ekfiille çekimli fiil
arasına başka ekler girebilir.
“Alacak mıydı?” sözünde araya “mi” soru edatı
girmiş, “açmışlardı” sözünde ise araya “-ler” çoğul
eki gelmiştir.
b. Rivayet Bileşik
Zamanı
Fiilin basit çekiminden sonra
ekfiilin “imiş” şekli getirilerek yapılır.
Gel
- ecek
- miş
->
Gelecekmiş
Fiil
Gelecek Rivayet
zaman Zaman
Geliyormuşum
-> (gelmek fiilinin şimdiki
zamanının rivayeti)
Gitmeliymişiz
-> (gitmek fiilinin gereklilik
kipinin rivayeti)
Sorarmış
-> (sormak fiilinin geniş
zamanının rivayeti)
Çözmüş
müymüş ->
(Çözmek fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının rivayeti)
c. Şart Bileşik
Çekimi
Fiilin basit çekiminden sonra
ekfiilin “ise” şekli getirilerek yapılır.
Gel -
ecek - se
-
k
-> Geleceksek
Fiil Gelecek Şart kipi
zaman
Geliyorsanız
-> (gelmek fiilinin şimdiki
zamanının şartı)
Gelmişseniz
-> (gelmek fiilinin
öğrenilen geçmiş za- manının
şartı)
Gelmeliyseler
-> (gelmek fiilinin
gereklilik kipinin şartı)