Bir
şiiri anlamlı olarak okuyabilmek için vurgu ve tonlamalara dikkat etmek
gerekir. Vurgu ve tonlamalara dikkat edilerek okunan bir şiir etkili olur.
Ancak bir şiiri güzel okuyabilmek için o şiirin hangi tür şiire girdiğini de
bilmek gerekir. Konularına göre şiir türleri aşağıdaki gibidir:
1. LİRİK ŞİİR:
İçten gelen heyecanları
coşkulu bir dille anlatan duygusal şiir türüdür. Her ulusun ilk şairleri
yapıtlarını saz eşliğinde söylerlerdi. “Lir” de telli bir saz olduğu için, sonraları
içe doğan türlü duyguları anlatan şiirlere lirik
denmiştir.
Örnek:
ÇOCUKLUĞUM
Çocukluğum,
çocukluğum...
Uzakta kalan
bahçeler,
O sabahlar, o
geceler,
Gelmez günler
çocukluğum.
Çocukluğum,
çocukluğum...
Gözümde tüten
memleket,
Artık bana sonsuz
hasret,
Sonsuz keder
çocukluğum.
Çocukluğum,
çocukluğum...
Bir çekmecede
unutulmuş,
Senelerle rengi
solmuş,
Bir tek resim
çocukluğum.
2. PASTORAL ŞİİR:
Doğa güzelliklerini,
orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını ve bunlara karşı duyulan özlemleri
anlatan şiir türüdür. Pastoral sözcüğü “çobanlara ilişkin” demektir.
Örnek:
KAR YAĞMIŞ
Bu gece yine kar
yağmış, ne güzel!
Bembeyaz oluvermiş
bahçeler yollar.
Sanki yerlere
serilmiş bulutlar,
Bir gecede
ihtiyarlamış heykel.
Ne olmuş, çiçek mi
açmış ağaçlar?
Nereye gitmiş bu
kadar hayvan?
Bu ne göz alan
beyazlık böyle,
Basmaya kıyamıyor
insan....
3. DİDAKTİK ŞİİR:
Belli bir düşünceyi
aşılamak ya da belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, ahlaki bir ders çıkarmak
amacıyla öğretici nitelikte yazılan şiir türüdür. Manzum hikayeler
ve fabllar bu türe girer.
Örnek:
DİNLE VATANDAŞ
Kulak ver sözüme,
dinle vatandaş
Uyma lâklak edip
gülüşenlere.
Seni meşgul eder,
işinden eğler,
Karışır tembel
perişanlara.
Adım at ileri,
geriye bakma,
Bir sağlam iş tut
da elden bırakma,
Saçma sapan sözler
hep delip takma
Allah’ın
yardımı çalışanlara.
4. EPİK ŞİİR:
Konusu savaş,
kahramanlık, yiğitlik ve yurt sevgisi olan ya da tarihsel bir olayı coşkulu bir
anlatımla işleyen uzunca şiirlere denir.
Örnek:
ZAFER TÜRKÜSÜ
Yaşamaz ölümü göze
almayan,
Zafer, göz
yummadan koşana gider.
Bayrağına kanının
alı çalmayan,
Gözyaşı boşana boşana gider!
Kazanmak istersen
sen de zaferi,
Gürleyen sesinle
doldur gökleri,
Zafer dedikleri
kahraman peri,
Susandan kaçar da
koşana gider.
Bu yolda herkes
bilir, ey delikanlı,
Diriler şerefli,
ölüler şanlı!
Yurt için dövüşen
başı dumanlı,
Her zaman bu
şandan o şana gider.
5. SATİRİK ŞİİR:
Kişilerin ve toplumun
aksak yanlarını hicveden, yeren şiir türüne denir.
Örnek:
KUYRUKLU ŞİİR
Uyuşamayız,
yollarımız ayrı;
Sen ciğercinin
kedisi, ben sokak kedisi;
Senin yiyeceğin
kalaylı kapta;
Benimki arslan ağzında,
Sen aşk rüyası
görürsün, bense kemik.
Ama seninki de
kolay değil kardeşim,
Kolay değil hani,
Böyle
kuyruk sallamak Tanrının günü.
6. DRAMATİK ŞİİR:
Toplumdaki acıklı
olayları dile getiren şiir türüne denir.
GELİNLİK KIZIN ÖLÜMÜ
Salâ verilirken
kalktık kahveden,
Kızın babası
yanımızda, boyu uzun,
Zayıf, ağzı
mırıltılar.
On köylü, iki
subay, bir tezkereci er,
Sıralandık ahşap
mescidin avlusunda,
Aldık cenazeyi
sarsmandan, iğreti
Ve hafif,
gözlerimiz yerde,
Kayıp bir tayın
izini süreriz sanki....